امام جعفر صادق | زندگینامه امام صادق
امام جعفر صادق | زندگینامه امام صادق
جعفر بن محمد، به نام امام جعفر صادق (علیهالسلام) معروف است و ششمین امام شیعیان دوازدهامامی بعد از پدرش، امام باقر (علیهالسلام) میباشد.
ایشان به مدت ۳۴ سال، از سال ۱۱۴ تا ۱۴۸ قمری، امامت را بر عهده داشتهاند. در این مدت، حکومت پنج خلیفه آخر دودمان اموی، از هشام بن عبدالملک به بعد، و همچنین دو خلیفه نخست دودمان عباسی، یعنی سفاح و منصور دوانیقی، همزمان با امام جعفر صادق (علیهالسلام) بودند.
ایشان به دلیل برتری علمی در نظر شیعیان، به عنوان رئیس مذهب جعفری و همچنین رئیس مذهب شیعه شناخته میشوند.
نسبت امام جعفر صادق از سوی پدر به علی بن ابیطالب و از سوی مادرش به امفروه، که نسل از محمد بن ابوبکر است، میرسد.
امام صادق (علیهالسلام) به دلیل نقص وضعیت حکومت اموی، فعالیتهای علمی بیشتری نسبت به دیگر امامان شیعه داشتند.
تعداد شاگردان و داوطلبان ایشان توسط ۴۰۰۰ نفر اعلام شده است.
امام صادق (علیهالسلام) حتی در میان پیشوایان فقهی اهلسنت هم مقام بسیار معتبر داشته است.
ابوحنیفه و مالک بن اَنَس از تعلیمات او روایت کردهاند و ابوحنیفه ایشان را به عنوان عالمترین شخص در میان مسلمانان شناخته است.
زندگی نامه امام جعفر صادق
امام صادق (علیهالسلام) در ۱۷ ربیعالاول سال ۸۳ ق در مدینه متولد شدند و در سن ۶۵ سالگی، در همان شهر در سال ۱۴۸ق به شهادت رسیدند.
برخی از منابع ولادت ایشان را در سال ۸۰ق ذکر کردهاند.
ابن قتیبة دینوری وفات ایشان را در سال ۱۴۶ق ثبت کرده است، اما این تاریخ به عنوان یک خطا در ثبت محسوب میشود.
دربارهٔ روز و ماه شهادت امام صادق (علیهالسلام) اختلاف نظر وجود دارد؛ اما دیدگاه معتبر علمای متقدم شیعه این است که شهادت ایشان در ماه شوال رخ داده است، در حالی که در منابع متقدم جزئیات تاریخ شهادت ذکر نشده است.
جعفر بن محمد، ششمین امام شیعیان دوازدهامامی است. در مذهب اسماعیلیه نیز او را پنجمین امام محسوب میکنند. پدر او امام محمد باقر (علیهالسلام) و مادرش امفروه، دختر قاسم بن محمد بن ابیبکر بودهاند.
در کتاب کشف الغمة از عبدالعزیز بن اَخضر جَنابِذی، از علمای اهلسنت نقل شده که به دلیل نسبت مادر امام صادق (علیهالسلام) به ابوبکر، امام اظهار کرده است: «من دو بار از ابوبکر متولد شدهام.» اما علامه مجلسی این روایت را جعلی میداند و در کتاب احقاقالحق شوشتری به این نکته اشاره کرده است.
به همین دلیل، صادق از طرف پدر، نوهٔ نوهٔ علی بن ابیطالب و از طرف مادر، نوهٔ نوهٔ ابوبکر محسوب میشود.
امام صادق (ع) : اگر کسی که منتظر امام زمان است ( حضرت مهدی عج) از دنیا برود و حضرت بعد از او قیام کند اجر او همانند اجر کسی است که زمان او را درک کرده ، پس بکوشید و منتظر باشید ، گوارا باد بر شما ای یاران مورد لطف خدا. کتاب غیبت نعمانی صفحه 200
نام و القاب امام جعفر صادق
امام جعفر، یا همان امام ششم شیعیان دوازدهامامی، با نام مشهور «ابوعبدالله» شناخته میشوند که این نام از فرزند دومشان، عبدالله اَفطَح گرفته شده است. یکی از کنیههای دیگرشان «ابواسماعیل» است که از نام فرزند بزرگشان، اسماعیل، الهام گرفته شده است.
همچنین از کنیهٔ «ابوموسی» استفاده میشود که از نام فرزند دیگرشان، موسی کاظم، گرفته شده است.
ایشان القاب بسیاری دارد، که از جمله مشهورترین آنها «صادق» است. دیگر القابش شامل عادِل، صابِر، طاهِر، فاضِل، قاهِر، تامّ، کامِل و مُنجی میشوند.
لقب صادق
لقب “صادق” به معنای “راستگو” است. طبق گفتهٔ سید جعفر شهیدی، این لقب به امام جعفر (ع) اطلاق شده است، زیرا مُحَدِّثان و فقیهان دوران ایشان، حضرت را به دلیل درستی و صداقت در نقل حدیث تحسین میکردند.
ابن خلِّکان هم علت این لقب را در صداقت در گفتار ایشان میبیند.
بر اساس احمد پاکتچی، مشهورترین روایت دربارهٔ این لقب، روایتی از پیامبر اسلام است که فرزند امام پنجم به نام “صادق” نامیده شده، و دلیل این اسمگذاری به ظهور یک جعفر کَذّاب در نسل حضرت بازمیگردد که به او لقب “جعفر کَذّاب” داده میشود.
همسر و فرزندان امام صادق
امام جعفر صادق با فاطمه از نسل حسن بن علی ازدواج کردند.
از این ازدواج، دو پسر به نامهای اسماعیل بن جعفر – که امام ششم فرقهٔ اسماعیلیه بود – و عبدالله افطح – که امام اول شیعیان فطحیه بود – به دنیا آمدند.
همچنین یک دختر به نام ام فروه نیز در این خانواده متولد شد.
علاوه بر فاطمه، امام صادق (ع) ازدواج دیگری با بانویی به نام حمیده داشت و از این ازدواج، چهار فرزند به نامهای موسی، اسحاق، محمد و فاطمه به دنیا آمدند.
بانو حمیده یک زن محترم در میان شیعیان است و به خاطر دانش و درایت خود، به عنوان یک شخصیت شایسته تحسین میشود. امام جعفر صادق معتقد بودند که زنان باید به خاطر درایت اسلامی از بانو حمیده آموزش ببینند.
ایشان در توصیف حمیده اظهار کرده اند که مانند طلای ناب، از هر گونه ناخالصی پاک است.
فرزندان دیگر امام جعفر صادق شامل یحیی (علی)، عباس، اسماء و فاطمه بودند و هرکدام مادرانی داشتند.
به گفته روایات امام صادق ده فرزند داشته است؛ هفت نفر از آنها از فرزندان فاطمه و حمیده بوده و سه نفر دیگر از مادران دیگر متولد شده اند.
جایگاه و فعالیتهای علمی جعفر صادق
در اواخر دورهٔ بنیامیه و آغاز دوران بنیعباس، زمانی که حکومت مرکزی در شرایط ضعیفی قرار داشت، امام صادق فرصتی یافت تا در مدرسه ای بیش از ۴۰۰۰ شاگرد را آزادانه تدریس کند و تربیت نماید.
همچنین امام صادق همواره به عبادت میپرداخت و در حدیثی از ایشان در خصوص نماز شب آمده است:
” نماز شب صورت انسان را زیبا می کند. ” و ” نماز شب روی را سفید می گرداند. “
اقدامات علمی امام صادق، که در پی راه سایر امامان شیعه، به خصوص پدرش محمد باقر، ادامه یافت، به ایجاد یک مکتب در زمینهٔ علوم تشیع انجامید.
این مکتب به نام “جعفری” معروف شد و امام صادق به عنوان رئیس این مکتب شناخته میشود
فضای باز علمی به امام صادق (ع) اجازه داده بود اطلاعات زیادی در حوزههای مختلف مانند فقه و کلام منتقل کند.
طبق گفته ابن حجر هیتمی، یکی از علمای اهلسنت، مردم از دانشهای فراوان ایشان بهرهمند شده و شهرت حضرت به همهجا گسترش یافته بود.
سید محمدحسین حسینی طهرانی باور دارد که پس از رحلت پیامبر (ص) و رخ دادن حوادث تلخ مرتبط با تحریف و انحراف از مکتب اهلبیت (ع)، جامعه مسلمانان نیاز به دو گونه شوک و نهضت داشت.
یکی شوک عملی برای بیدار کردن امت، که توسط امام حسین (ع) و نهضت او رقم خورد، و دیگری شوک علمی به منظور احیای معارف قرآن و دین، که توسط امام صادق (ع) اجرا شد.
در حال حاضر، امام صادق (ع) به عنوان رئیس مذهب جعفری شناخته میشود. در سال ۱۳۷۸ق، شیخ شَلتوت، رئیس دانشگاه الأزهر در مصر، پس از مکاتبات با آیت الله بروجردی، مذهب جعفری را به شکل رسمی تایید کرد و عمل به آن را از نظر شرعی مجاز دانست.
آشکار شدن قبر امام علی توسط امام صادق
در برخی از روایات درباره زیارتهای امام صادق (ع)، اشاره شده است که ایشان قبر امام علی (ع) را که پنهان بوده، به یارانش نشان داده است. طبق گفته کلینی، امام یک بار یزید بن عمرو بن طلحه را به مکانی در میان حیره و نجف برد و قبر امام علی (ع) را به او نمایان کرد.
همچنین، شیخ طوسی ذکر کرده است که امام صادق (ع) به قبر امام علی (ع) رفته، نماز خوانده و سپس مکان قبر را به یونس بن ظَبیان نشان داد.
تقیه شیوه عملی امام صادق
معتقدند که امام صادق (ع) از تقیه به عنوان یک ابزار دفاعی در برابر فشارها و تهدیدهایی که بر علیه او و شیعیانش وارد میشد، استفاده میکرد.
تقیه به طور واضح یک نوع راز پوشی دینی است. به عبارت ساده، تقیه این را میگوید که در صورت تهدید جان خود یا دیگران، میتوانید عقیدهٔ واقعی خود را پنهان کنید و از آن دفاع کنید.
دوران امامت امام صادق
در دوران امام جعفر صادق، اهمیت بسیاری از نظرات دینی و تنوعات سیاسی وجود داشت. طبق روایاتی که توسط شیخ مفید و شیخ طبرسی منتقل شده، وصیت امام باقر در مورد جانشینی امام صادق، وصیتی آشکار بود و از آنجا که امام جعفر صادق فرزند بزرگ محمد باقر بود، هیچ رقابتی در خصوص جانشینی پدر بین فرزندانشان رخ نداد.
در هر صورت، امامت امام صادق در سن ۳۱ سالگی، در سال ۱۱۴ ه.ق آغاز شد؛ زمانی که دوران حکومت بنیامیه به اتمام رسید و شورشهای فراوان از سوی شیعیان و سایر اقشار جامعه رخ دادند.
این شورشها به پایان رسیده و با پیروزی عباسیان، دوران بنیامیه به پایان رسید.
بر اساس شهادت منابع شیعی و برخی منابع اهل سنت، از جمله گزارش ابن جوزی در کتاب “المنتظم”، امام جعفر صادق در پایان عمر خود علنیاً وصیت کرده است که موسی کاظم، پسر سوم خود، جانشین حضرت باشد.
با وجود اینکه پس از شهادت امام صادق و حتی پیش از شهادت ایشان، هنگامی که پسر ارشدش، اسماعیل از دنیا رفت، شیعیان آغاز به تفکیک و گروهبندی کردند. پس از درگذشت امام صادق، این تقسیمات بیشتر گسترش یافت.
بسیاری از شیعیان دوازدهامامی به عنوان امام جانشین به امامت موسی کاظم، پسر سوم امام صادق، ایمان داشتند.
افراد کمتر نیز معتقد بودند که اسماعیل به عنوان جانشین توسط پدرش معین شده بود، اما با وفات پدرش، جانشینی به محمد بن اسماعیل و جانشینان او منتقل شد.
این گروه بعداً با نام “اسماعیلیه” شناخته شد. برخی از اسماعیلیان اعتقاد داشتند که اسماعیل در واقع زنده است و به عنوان مهدی و نجاتبخش آخرالزمان ظهور خواهد کرد.
این حالت در حالی است که طباطبایی، عالم و مفسر امامیه، بر اساس گفتههای زیادی اعلام کرده است که اسماعیل واقعاً فوت کرده و مرگ او با حضور شاهدان زیادی رخ داده است.
گروههای دیگری وجود داشتند که دو پسر دیگر از امام صادق، یعنی عبدالله افطح و محمد بن جعفر را به عنوان امام تصوّر میکردند.
عبدالله، که به نام افطح هم معروف بود، پیرترین فرزند امام صادق بود و برخی از شیعیان او را به عنوان امام شناخته و بر این باور بودند که امامت به پسر ارشد منتقل میشود.
این گروه به مرور زمان به نام “فطحیه” شهرت یافت.
مرگ عبدالله، با فاصله چند ماه از شهادخ پدرش، گروه فطحیه را به حیرت فرو برد. همچنین، محمد، معروف به دیباج، فرزند دیگر امام صادق بود که ادعای خلافت کرد و با برپا کردن قیامی به شیوه زیدیان، اما با شکست و دستگیریاش، به پایان رسید.
گروه کمی هم اعتقاد داشتند که امام صادق آخرین امام بوده و دوره امامت با اتمام زمان او به پایان رسیده است. از جمله جماعاتی که از جریان اثناعشریه نسبت به گروههای کوچکتر تشکیل شدهاند، امروزه تنها اسماعیلیه و زیدیه باقیماندهاند.
شهادت امام صادق
شیخ صدوق بیان کرده است که امام صادق (ع) به دستور منصور دوانیقی و ناشی از مسمومیت به شهادت رسیده است.
همچنین، ابنشهرآشوب و محمد بن جریر طبری نیز در آثار خود این دیدگاه را تأیید کردهاند.
دربارهٔ مراسم تجهیز امام جعفر صادق از فرزندش امام موسی کاظم گفته شده است که به دستور پدرش، خود او را غسل کرده، کفن پوشانده و دفن نموده است. بر اساس یک روایت در منابع شیعه، امام را فقط امامی دیگر غسل میدهد.ب
تا اوایل قرن بیستم، قبر امام صادق محل زیارت زائران بود، اما در سال ۱۹۲۶ میلادی، پس از فتح مدینه توسط وهابیها، ساختمان تمام قبور و مقبرههای شهر، به استثناء مقبره پیامبر اسلام، تخریب شدند.
امید روشن هستم، از سال 96 پا به عرصه سایت گذاشتم. من یکی از علاقمندانِ حوزه سئو هستم و تلاش میکنم با علم سئو مطالب آموزشی بیشتری را در بستر وب منتشر کنم.
امید روشن هستم، از سال 96 پا به عرصه سایت گذاشتم. من یکی از علاقمندانِ حوزه سئو هستم و تلاش میکنم با علم سئو مطالب آموزشی بیشتری را در بستر وب منتشر کنم.
دیدگاهتان را بنویسید