سوره قدر ( انا انزلنا ) | متن، صوت و تفسیر
سوره قدر صوتی:
متن سوره قدر
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
به نام خداوند رحمتگر مهربان
إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ ﴿۱﴾
ما [قرآن را] در شب قدر نازل كرديم (۱)
وَمَا أَدْرَاكَ مَا لَيْلَةُ الْقَدْرِ ﴿۲﴾
و از شب قدر چه آگاهت كرد (۲)
لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ ﴿۳﴾
شب قدر از هزار ماه ارجمندتر است (۳)
تَنَزَّلُ الْمَلَائِكَةُ وَالرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ كُلِّ أَمْرٍ ﴿۴﴾
در آن [شب] فرشتگان با روح به فرمان پروردگارشان براى هر كارى [كه مقرر شده است] فرود آيند (۴)
سَلَامٌ هِيَ حَتَّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ ﴿۵﴾
[آن شب] تا دم صبح صلح و سلام است (۵)
بسیاری از مفسران سوره قدر را مکی میدانند، اما با توجه به روایاتی که درباره سبب نزول آن از معصومین رسیده، احتمال بسیار دارد که این سوره در مدینه نازل شده باشد. در حدیثی آمده است که:
پیامبر اکرم در خواب دید که بنی امیه از منبر او بالا رفته اند. این امر بر پیامبر گران آمد و ناراحت شد.
لذا سوره قدر نازل گردید و پیامبر را تسلی داد.
بنابراین بعضی لیله القدر خیر من الف شهر را ناظر به مدت حکومت بنی امیه میدانند که حدود هزار ماه بود.
سوره قدر شامل پنج آیه است و تماما در مورد نزول قرآن مجید در شب قدر و بیان عظمت و برکت آن شب پر ارزش است.
نام این سوره که به “انا انزلنا” نیز مشهور است، از اولین آیه آن گرفته شده است:
سوره قدر در بیان نزول قرآن در شب قدر و اهمیت آن شب مبارک است، و با توجه به آیه ۱۸۳ سوره بقره معلوم می شود که تمام قرآن در ماه رمضان نازل شده است.
در این سوره آمده است که ما قرآن را در شب قدر نازل کردیم. نزول قرآن در شب قدر که مقدرات انسانها در آن تعیین میشود، به خاطر این است که قرآن مهمترین منشور سرنوشتساز بشر است.
از طرفی میدانیم که قرآن طی ۲۳ سال نبوت پیامبر به تدریج نازل شده است.
شب قدر، چه شبی است؟
سوال اینجاست که شب قدر، چه شبی است؟
در آیات قرآن مجید، آیه ای که مشخص کند شب قدر کدام شب از شبهای سال است، دیده نمیشود اما در آیات متعددی به چند نکته در مورد این شب اشاره شده است.
از جمله اینکه، شب قدر، شبی از شب های ماه مبارک رمضان است.
شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ… (سوره بقره_آیه 185)
ماه رمضان ماهی است که قرآن در آن نازل شده است، و دیگر به مبارک بودن این شب اشاره می کند و می فرماید:
إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةٍ مُبَارَكَةٍ… (سوره دخان – آیه 3)
ما آن را در شبی مبارک نازل کردیم
پس با توجه به این دو آیه، و نیز اولین آیه سوره قدر، مشخص میشود که اولا قرآن در شب قدر نازل شده، ثانیاً این شب یکی از شب های ماه مبارک رمضان است، و ثالثاً این شب، شبی بسیار مبارک است.
در اینجا به چند نکته مهم باید توجه کرد:
یکی اینکه میدانیم آیات قرآن در طول بیست و سه سال بر پیامبر نازل شده، و خود قرآن به تدریجی نازل شدن آن اشاره کرده است:
وَقُرْآنًا فَرَقْنَاهُ لِتَقْرَأَهُ عَلَى النَّاسِ عَلَىٰ مُكْثٍ وَنَزَّلْنَاهُ تَنْزِيلًا. (سوره اسرا_آیه 106)
و قرآن را [جدا جدا و] بخش بخش قرار دادیم تا آن را با درنگ و تأمل بر مردم بخوانی و آن را به تدریج [برپایه حوادث، پیش آمدها و نیازها] نازل کردیم.
لذا این سوال پیش می آید که اگر قرآن به طور تدریجی نازل شده، چگونه است که در آغاز این سوره می فرماید: ما قرآن را در شب قدر نازل کردیم.
توضیحی که بسیاری از مفسران بزرگ راجع به این مطلب داده اند، این است که:
قرآن دو جور نازل شده؛ یکی یکپارچه در یک شب معین که همان شب قدر است، و یکی هم به تدریج در طول بیست و سه سال نبوت.
در توضیح همین مطلب در تفسیر نمونه میخوانیم:
درباره نازل شدن قرآن در بعضی از آیات به تعبیر انذار و در بعضی تعبیر به تنزیل شده است. تنزیل معمولاً در جایی گفته میشود که چیزی تدریجاً نازل گردد، ولی انزال مفهوم وسیع تری دارد که نزول دفعی (یکپارچه و کامل) را نیز شامل می گردد.
نکته بعدی، توجه به معنی “قدر” است و اینکه آیا شب قدر، شبی تکرار شدنی است یا نه؟
علامه طباطبایی “قدر” را به معنی تقدیر و اندازه می دانند: “شب قدر، شب اندازه گیری است. خدای متعال در آن شب، حوادث یک سال را، یعنی از آن شب تا شب قدر سال آینده را تقدیر میکند؛ زندگی و مرگ و رزق و سعادت و شقاوت و چیزهایی دیگر از این قبیل را مقدر می سازد… و از این آیه استفاده میشود که شب قدر، منحصر در شب نزول قرآن و آن سالی که قرآن در آن شبش نازل شد نیست، بلکه با تکرار سالها، آن شب هم مکرر تکرار میشود. پس در هر ماه رمضان، از هر سال قمری، شب قدر شبی هست که در آن شب، امور سال آینده تا شب قدر سال بعد، اندازه گیری و مقدر میشود.”
و نکته سوم اینکه، این شب کدام شب از شبهای ماه مبارک رمضان است؟
همانگونه که گفته شد، در قرآن اشاره ای به این مطلب نشده و هاله ای از ابهام، شب قدر را فرا گرفته است. اما در روایات متعددی که از ائمه اطهار رسیده، به بعضی از شب های ماه مبارک رمضان تاکید شده است.
در روایات آمده است که “شب قدر” در دهه آخر ماه مبارک رمضان است و گفته می شود که پیامبر اسلام، شب های دهه آخر ماه مبارک را تماماً احیا می داشت و مشغول عبادت بود.
در روایتی از امام صادق میخوانیم که:
شب قدر، شب بیست و یکم یا بیست و سوم است.
و باز از ایشان نقل شده که فرمودند:
تقدیر مقدرات در شب نوزدهم، تحکیم آن در شب بیست و یکم، و امضای آن در شب بیست و سوم است.
گفتنی است که تاکید اهل سنت بیشتر روی شب بیست و هفتم است.
تفسیر سوره نصر را نیز بخوانید.
شب قدر برتر از هزار ماه
اینکه خداوند از پیامبر سوال می کند که “تو چه دانی شب قدر چیست؟” ظاهراً به جهت کنایه از بزرگی و عظمت و جلال آن شب است. یعنی که ای پیامبر، عظمت این شب بر تو هم معلوم نیست! اما بلافاصله، خود به توضیح این عظمت می پردازد و می گوید: بدان که شب قدر، از هزار ماه بهتر است.
اما منظور از بهتر بودن این شب از هزار ماه چیست؟
در این باره برداشت ها و تفاسیر مختلفی وجود دارد. با توجه به اینکه هزار ماه، بیش از هشتاد سال است، می توان به این مفهوم رسید که یک شب قدر، به اندازه یک عمر طولانی هشتاد ساله ارزش و برکت دارد. بعضی گفته اند “هزار ماه” به معنی “کثرت” است؛ یعنی که ارزش شب قدر، از هزاران ماه بیشتر است.
اما علامه طباطبایی عقیده دارد که: “منظور از بهتر بودنش از هزار ماه، به طوری که مفسران تفسیر کرده اند، بهتر بودنش از جهت فضیلت عبادت است و چون عنایت قرآن در این است که مردم را به خوب به سوی خدا نزدیک کند و به وسیله عبادت زنده کند، و زنده داری آن شب با عبادت بهتر است از عبادت هزار ماه…” و این معنی، متکی به احادیثی از جمله این حدیث (به نقل از اصول کافی) است که حضرت امام صادق فرمودند: “عبادت در شب قدر، بهتر از عبادت در هزار ماهی است که در آن شب قدر نباشد.”
فرود آمدن فرشتگان و روح
“تَنَزَّلُ” که فعل مضارع است، اشاره به استمرار و تکرار دارد. “تَنَزَّلُ” یعنی فرود می آید؛ و از همینجا معلوم می شود که شب قدر، مخصوص به شب نزول قرآن در زمان پیامبر نبوده است، بلکه هر سال، در ماه مبارک رمضان، شب قدری هست و در آن شب، “فرشتگان” و “روح” به فرمان پروردگارشان، برای هر کار و هر امری فرود میآیند، و بنا به فرموده حضرت پیامبر “شب قدر تا قیامت باقی است.”
راجع به “روح” تفسیر های گوناگونی شده است. بعضی “روح” را همان جبرئیل یا “روح الامین” دانستهاند. برخی گفته اند روح، مخلوق عظیمی است غیر از فرشتگان و برتر از آنها.
حدیثی از امام صادق آمده است که شخصی از ایشان سوال می کند “آیا روح همان جبرئیل است؟”
پاسخ میدهد: “جبرئیل از ملائکه است و روح عظیم تر از ملائکه است. مگر خداوند متعال نمیفرماید ملائکه و روح، نازل می شوند؟
سلام بر مومنان
شب قدر، که هم قرآن در آن نازل شده، و نیز ارزشش از هزار ماه بهتر است؛ و هم فرشتگان و روح، در آن شب، فرود میآیند، شبی خاص است که از آغاز تا پایان (از اول شب تا سپیده دم) سرتاسر، سلامت است و بنا به بعضی روایات، در آن شب، شیطان در زنجیر است.
بعضی از مفسران هم گفتهاند “منظور از سلام، این است که در آن شب، ملائکه از هر مومن مشغول به عبادت که بگذرند، سلام میدهند.”
در داستان ابراهیم آمده است که چند نفر از فرشتگان الهی، نزد او آمدند و بشارت تولد فرزندی برای او آوردند و بر او سلام کردند.
میگویند لذتی که ابراهیم از سلام این فرشتگان برد، با تمام دنیا برابری نداشت.
“اکنون باید فکر کرد که وقتی گروه گروه فرشتگان در شب قدر نازل می شوند و بر مومنان سلام می کنند، چه لذت لطف و برکتی دارد!”
مطالعه بیشتر
تفسیر جالب سوره عصر را مطالعه کنید
چرا رمضان را مبعث نمی گیرند
وقتی که ما آیه انا انزلناه را می بینیم، متوجه میشویم که قرآن در شب قدر و در ماه رمضان نازل شده است.
اما مبعث پیامبر در بیست و هفتم رجب قرار دارد و دیگران نیز به ما میگویند: چرا ماه رمضان را که ماه نزول قرآن است مبعث نمیگیرید؟ این چگونه است؟
قرآن دو نزول دارد:
نزول دفعی و نزول تدریجی بیست و سه ساله، که آیات قرآن هم این موضوع را تایید میکند.
جبرئیل در نزول دفعی که در شب قدر واقع شد، تمام محتوای قرآن را یکجا و به طور مستقیم بر قلب پیامبر نازل کرده، اما این محتوا فاقد لفظ بود. برای مثال شما جریان اصحاب کهف را به صورت فیلم می بینید و آنگاه مفهوم آن در ذهن شما وارد می شود، اما هنوز به صورت لفظ در نیامده است، پس محتوای این تاریخ بدون لفظ در نفس شما حاضر است.
بلا تشبیه در مورد قرآن نیز محتوای آن در شب قدر بر قلب پیامبر نازل شد، اما به او گفتند که نباید کسی باخبر شود. ما به موقع خواهیم گفت که آن مطالب نازل شده را برای دیگران بیان کن.
ماه رمضان که تمام شد، پس از چند ماه در بیست و هفتم رجب که پیامبر مبعوث شد به او گفته شد
نکته ای که باید بدان توجه داشت این است که نزول کتاب آسمانی برای غالب پیامبران یک کجا بوده است، اما برای پیامبر ما قرآن یکبار یکجا نازل شده و برای بار دوم به تدریج را به مدت ۲۳ سال.
در نزول دفعی یک کار نورانی روی پیامبر انجام گرفته، چون تا خود پیامبر نورانی نشود نمی تواند نورانی کند. لذا از اول باید پیامبر را برای خودش مبعوث کنند و بعد برای دیگران.
بنابراین پیامبر اکرم اول برای خودش مبعوث شده است (درونی در ماه رمضان) و بعد برای هدایت مردم به پیامبری برگزیده شد (بعثت بیرونی در ۲۷ رجب)
خلاصه اینکه فهمیدیم محتوای قرآن در نزول دفعی بدون لفظ بر قلب پیامبر نازل شده، اما نزول تدریجی که شروع شد خدا آن مفاهیم و محتوا را با الفاظ مخصوص و در قالب کلمات قران نازل کرد.
معنای درست آیه اول سوره قدر، فقط برای شیعه قابل فهم است. کسانی که به نزول قائل اند و می گویند: در رمضان نزول قرآن شروع شده است، آنها نمیتوانند این دو آیه را به درستی معنا کنند. آنجا که فرمود: “ای پیامبر، قبل از آنکه وحی جبرئیل بر تو تمام شود، به قرائت آن جلو نیفت. سوره طاها آیه ۱۱۴
در جای دیگر فرمود: “زبان خود را با عجله برای قرائت وحی نگردان، چرا که بر ماست جمع و قرائت آن. پس چون ما آن را قرائت کردیم، از قرائت ما پیروی کن.”
این آیات نشان می دهد که وقتی جبرئیل آیات را بر پیامبر قرائت میکند، پیامبر از جبرئیل در جمله هایی جلو میزده، و این حکایت از آن دارد که پیامبر، از قبل از محتوای وحی اطلاع داشته و گرنه جلو زدن او برای گفتار جبرئیل مفهوم نخواهد داشت.
بنابراین ما میگوییم: آری، پیامبر محتوای کلی قرآن را در شب قدر دریافت کرده بود.
امید روشن هستم، از سال 96 پا به عرصه سایت گذاشتم. من یکی از علاقمندانِ حوزه سئو هستم و تلاش میکنم با علم سئو مطالب آموزشی بیشتری را در بستر وب منتشر کنم.
امید روشن هستم، از سال 96 پا به عرصه سایت گذاشتم. من یکی از علاقمندانِ حوزه سئو هستم و تلاش میکنم با علم سئو مطالب آموزشی بیشتری را در بستر وب منتشر کنم.
5 دیدگاه
به گفتگوی ما بپیوندید و دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.
تفسیری که در خصوص نزول قرآن قرار دادین خیلی جالب بود
سوره قدر چه تفسیری داشته و نمیدونستم، ممنون از مطالب خوبتون
ایولا
میتونیم توی سایت شما مطلب بنویسیم؟
نویسنده این متن کیه؟