عزرائیل (فرشته مرگ) | چطور قبض روح میکند
فرشته مرگ، عزرائیل
جنس فرشتگان
فرشته های خدا ، موجوداتی هستند که دانشمندان آنها را از نوع جسم لطیف میدانند؛ و همچنین علامه مجلسی بیان می کند، ملائکه اجسام لطیف نامرئی هستند.
در عالم ماده، اجسامِ لطیفِ نامرئی وجود دارد، از جمله آنها نیروی جاذبه است که هر چند ماده است، اما قابل رویت نمی باشد. فرشتگان نیز اجسام مادی نامرئی هستند. البته می توانند به شکل انسان در بیایند، همانگونه که فرشته جبرئیل در مقابل حضرت مریم به صورت یک جوان زیبا ظاهر شد.
بنابراین، فرشتگان اجسام لطیفِ نورانی نامرئی هستند که می توانند به شکل های مختلف در آیند.
فرشته یا فرشتگان مرگ؟
فرشتگان موجوداتی هستند که در عالم خلقت، دارای وظایف متفاوتی هستند. از جمله این فرشتگان، فرشتگان مرگ می باشند.
از وظایف فرشته مرگ ( یا فرشتگان مرگ )، قبض روح انسان ها به هنگام مرگ است و باید بدانیم که قابض الارواح فقط عزراِئیل نیست، بلکه عزرائیل، رئیس آنهاست. همانگونه که در آیه ۳۲ سوره نحل به این مطلب اشاره شده است:
الَّذِينَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلَائِكَةُ طَيِّبِينَ ...آنان که در حال پاکیزگی (از شرک)، فرشتگان قبض روحشان کنند
عزرائیل چگونه موجودی است؟
فرشتگان به طور کلی از ویژگی هایی برخوردارند که حضرت عزرائیل نیز همچون ملائکه، از آن صفات و ویژگی ها برخوردار است.
در خطبه ای از نهج البلاغه (خطبه ۱۱۰)، امیرالمومنین در مورد ملک الموت سخن میگوید و ناتوانی ای که بشر از توصیف ملک الموت دارد را ذکر میکند که ما فرشته مرگ را نمی توانیم توصیف کنیم، تا چه رسد به اینکه خداوند فرشته مرگ را.
خدای متعال در میان فرشتگان، چهار فرشته را مقرب درگاه خود کرد که یکی از آنان حضرت عزرائیل است که از اسامی فرشتگان در قرآن میباشد.
در قرآن کریم، گاهی خداوند کارهایی را به خودش نسبت می دهد و گاهی همان کار را به دیگری. مثلاً در مورد گرفتن جان انسان می فرماید:
اللَّهُ يَتَوَفَّى الْأَنْفُسَ حِينَ مَوْتِهَا …
خداست که روح [مردم] را هنگام مرگشان به طور کامل می گیرد (سوره زمر، آیه ۴۲)
و در آیه دیگر گرفتن جان انسان ها را به عزرائیل نسبت می دهد و می فرماید:
قُلْ يَتَوَفَّاكُمْ مَلَكُ الْمَوْتِ الَّذِي وُكِّلَ بِكُمْ ثُمَّ إِلَىٰ رَبِّكُمْ تُرْجَعُونَ
بگو: فرشته مرگ که مأمور قبض روح شماست جان شما را خواهد گرفت و پس از مرگ به سوی خدای خود بازگردانیده میشوید. (سوره سجده، آیه ۱۱)
و همچنین در سوره انعام آیه ۶۱، وظیفه قبض ارواح را به فرشتگان نسبت می دهد و می فرماید:
وَهُوَ الْقَاهِرُ فَوْقَ عِبَادِهِ ۖ وَيُرْسِلُ عَلَيْكُمْ حَفَظَةً حَتَّىٰ إِذَا جَاءَ أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ تَوَفَّتْهُ رُسُلُنَا وَهُمْ لَا يُفَرِّطُونَ
و اوست كه بر بندگانش قاهر [و غالب] است؛ و نگهبانانى بر شما مىفرستد، تا هنگامى كه يكى از شما را مرگ فرا رسد، فرشتگان ما جانش بستانند، در حالى كه كوتاهى نمىكنند. (سوره انعام، آیه ۶۱)
در موارد بالا، هر سه تعبیر قابل قبول است. چنانچه وقتی شما به یک ساختمان نگاه می کنید، می توانید بگویید:
این ساختمان را مهندس و معمار ساخت
این ساختمان را بنا و کارگران ساخته اند
این ساختمان را صاحبش ساخت
نسبت به ساختن خانه، همه این ها درست است.
یا چنانچه میتوان گفت:
کلید در را باز کردم
دستام در را باز کرد
خودم در را باز کردم
زیرا کلید در اختیار دست و دستم در اختیار من است.
در آیات فوق نیز شاید اینگونه باشد، فرشتگان جان ها را می گیرند و به عزرائیل تحویل میدهند و عزرائیل جان ها را به خدا تحویل می دهد. شاید هم اینگونه باشد، جان افراد عادی را فرشتگان می گیرند، قبض روح افراد برجسته را عزرائیل انجام می دهد و جان اولیای الهی را خداوند می گیرد.
چگونگی انجام قبض روح
همانطور که بیان شد، وظیفه و ماموریت ملک الموت قبض روح است. حال باید دید که قبض روح به چه کیفیت صورت می گیرد و در آن واحد چگونه ملک الموت می تواند افراد بسیاری را قبض روح کند، با آنکه بعضی از آنان در مشرق عالم و برخی در مغرب عالم هستند.
در بعضی از روایات اشاره شده است که تمام دنیا برای حضرت عزرائیل مانند کف دست است و هر کس فرمان مرگ او صادر شده را از جمعیت می گیرد و قبض روح می کند.
فرشتگان مرگ، ابتدا کار خود را از انگشتان پا شروع میکنند. شخص محتضر ممکن است آنها را ببیند که روی پاهای او دست میکشند، و از دیدن آنها و کار آنها تعجب می کند.
کم کم به سینه و سپس به گلو می رسند. هر قسمتی که روح از آن گرفته شود بی حس می شود، تا اینکه سرانجام روح را از دهان و چشم و گوش می گیرند و به حالت مرده تحویل اهل و عیالش می دهند.
قبض روح انواع و اقسام دارد و این هم یک نوع آن است.
در کتاب “من لایحضره الفقیه” از امام صادق روایت آمده است که: از ملک الموت سوال شد چگونه قبض ارواح آدمیان را در یک زمان انجام می دهی؟ در حالتی که بعضی در مغرب عالم و بعضی دیگر در مشرق عالم هستند؟
ملک الموت در پاسخ گفت: من فقط آنها را می خوانم و آنها جوابم را میدهند.
سپس حضرت صادق فرمود: پس از این پاسخ فرشته مرگ گفت به درستی که تمام این جهان در مقابل من مانند یک کاسه ای است که در نزد یکی از شما باشد و هر چه از آن کاسه بخواهد غذا تناول کند تناول می کند. تمام این دنیا در نزد من مانند یک درهمی است که در دست یکی از شماست و آن را هر طور که بخواهد می گرداند و پشت و روی آن را می نگرد.
داستان موج الکتریکی و امواج نور این مسئله را به خوبی واضح و آشکار می سازد. یک فرستنده در گوشهای از جهان با ضربه الکتریکی نور و صوت را در جهان منتشر میکند. تمام افراد روی زمین در هر نقطه از آن، در دریا، هوا، صحرا یا بر فراز کوه ها باشند، به وسیله دستگاه خاصی که به نام گیرنده با خود دارند می توانند آن صدا را بشنوند و آن صوت را که در اثر ضربه الکتریک در هوا به صورت موج است، در آن گیرنده متمرکز نموده و مشاهده نمایند.
سخنگو یکی است، فعل واحد است، یک خطبه می خواند، یک قرائت قرآن مجید می نماید، ولی میلیونها نفر از آن استفاده می کنند
امام صادق نیز فرمودند: خداوند تبارک و تعالی برای حضرت عزرائیل یاور و مددکارانی قرار داده است که آنها ارواح را قبض میکنند. مانند صاحب شرطه (یعنی رئیس پلیس) که برای او یاران و کمک کارانی قرار داده شده است و آن رئیس پلیس، آن عوامل و یاران خود را در پیش آمد ها برای انجام اموری که به عهده دارند، می فرستد.
چهره فرشته مرگ
عزرائیل زشت و عصبانی است یا زیبا و مهربان؟
از کتاب جامع الاخبار روایت شده است که:
ابراهیم خلیل به فرشته مرگ گفت: آیا میتوانیم با آن صورتی که روح ظالم را قبض می کنی خودت را به من نشان دهی؟
حضرت عزرائیل عرض کرد: تو طاقت و تحمل این را نداری.
حضرت ابراهیم فرمود: طاقت آن را دارم.
حضرت عزرائیل عرض کرد: صورت خود را از من بگردان و سپس مرا ببین.
حضرت ابراهیم به این طریق به فرشته مرگ نظر گردد. ناگهان دید مرد سیاه چهره ای با موهای راست شده و بوی متعفن و لباس های سیاه به طوری که از دهان و از دو سوراخ بینی دود و آتش زبانه میکشد، در مقابل او حاضر است، با چهرهای بسیار وحشتناک!
ابراهیم علیه السلام غش کرد و سپس به هوش آمد و فرمود: اگر شخص ظالم در هنگام مرگ این منظره ی صورت تو را بدین کیفیت ببیند، از لحاظ عذاب و شدت برای او کافی است.
بنابراین عزرائیل که می تواند برای قبض روح ظالم، خود را به صورتی درآورد که ابراهیم خلیل از هول و هراس غش کند، طبعا نیز می تواند به هنگام قبض روح مومن پاکیزه، از نظر جمال و دلربایی خود را به شکلی در آورد که محتضر قدرت تحمل نداشته و از شدت لذت و جذابیت او، خود به خود جان تسلیم کند.
مانند زنان مصری که در خور و استعداد و توانایی آنها نبود که جمال یوسف را تحمل کنند، و همین که نظرشان بر یوسف افتاد، دلباخته شده و دست های خود را به جای ترنج بریدند و گفتند: این بشر نیست نیست، مگر فرشته ای بزرگوار و عالی رتبه!
مرگ عزرائیل!
خود عزرائیل هم می میرد؟
در مورد مرگ حضرت عزرائیل باید بگوییم که بله! ایشان هم مرگ دارند.
در مرحله اول، همه ی مخلوقات می میرند، به جز فرشتگان حمل کننده عرش الهی و جبرئیل و عزرائیل. آنگاه خداوند به فرشتگان حامل عرش و جبرئیل میفرماید که بمیرند و می میرند. و پس از آن به حضرت عزرائیل دستور داده میشود که بمیرد.
بعد از آن، خداوند ندا میدهد: کجایند کسانی که برای من شریک قائل بودند، این ملک با عظمت امروز از آن کیست؟
و خود در جواب میفرماید: برای خدای یکتای بی همتا. (البحار النوار ، ج ۶، ص ۱۴۲ و ۳۲۹)
اقسام مرگ
تعبیر جالبی از انواع مرگ، از خواجه عبدالله انصاری نقل شده است که ذکر آن خالی از لطف نیست.
مرگ چهار قسم است:
- مرگ اهانت و لعنت
- مرگ حسرت و مصیبت
- مرگ تحفه و کرامت
- مرگ خلعت و مشاهده
مرگ لعنت، مرگ کافران است. مرگ حسرت، مرگ عاصیان، مرگ کرامت، مخصوص مومنان و مرگ مشاهدت خاص پیامبران است.
داستان قبض روح حضرت موسی
در داستان حضرت موسی علیه السلام، ایشان همواره از مرگ، یک نوع دلهره داشت! البته نه از نوع دلهره هایی که ما انسان های عادی داریم.
بنابراین تصمیم بر این شد که قبض روح ایشان ناگهانی باشد. برای اینکار حضرت عزرائیل خودش را به صورت مردی ناشناس در آورد و مشغول کندن قبر حضرت موسی علیه السلام شد.
آن حضرت وقتی به ملک الموت رسید گفت: ای مرد چی میکنی؟
ایشان فرمودند: قبر مومنی را آماده میکنم. حضرت موسی نیز کمک کرد تا قبر را حاضر کند. موسی علیه السلام لحظه ای داخل قبر شد و در اینجا بود که مرد ناشناس خودش را معرفی کرد. حضرت موسی به وحشت افتاد، اما وقتی جایگاهش را در بهشت دید، راضی به جان دادن شد و حضرت عزرائیل در دم جانش را گرفت و همانجا دفن کرد.
به همین خاطر کسی نمی داند قبر موسی علیه السلام کجاست.
از آنجا که موسی در میان مردم نفوذ و قدرت فراوانی داشت پس از مرگش، خداوند ندا سر داد: موسای کلیم مرد، پس دیگر چه کسی که نمی میرد؟! این ندا برای درهم شکستن غرور افرادی بود که فکر می کردند مرگ برای غیر آنهاست.
درخصوص زندگی حضرت موسی، زندگینامه این پیامبر اولوالعزم را میتوانید در مقاله زیر مطالعه کنید.
وظایف دیگر حضرت عزرائیل
حضرت عزرائیل به غیر از جدا کردن روح از بدن، کار های دیگری هم انجام داده است که از جمله آنان موارد زیر است:
- وقتی حضرت ابراهیم به مقام خلیل الهی رسید، قرار شد حضرت عزرائیل براي بشارت و تبریک گویی، خدمت ابراهیم علیه السلام برود. او خود را به صورت جوانی درآورده، رو در روی ابراهیم علیه السلام قرار گرفت و این خبر و مژده را به او داد. البته حضرت در ابتدا جا خورد و فکر کرد که حضرت عزرائیل براي قبض روحش آمده است.
- نمونه دیگر، در ازدواج حضرت علی و فاطمه هر یک از فرشتگان مقرب،کاری را به عهد گرفتند و حضرت عزرائیل نیز مسئولیت نشر و پخش این خبر شادی را در آسمان و زمین عهده دار شد.
- مورد دیگر مربوط به جنگ خیبر است. وقتی حضرت علی علیه السلام براي فتح قلعه های خیبر حرکت کرد، حضرت جبرئیل سمت راست او قرار گرفت، فرشته میکائیل در سمت چپ، اسرافیل در پشت سر و حضرت عزرائیل در جلوی علی علیه السلام قرار گرفت.
توشه راه سفر مرگ
مرگ اتفاقیست که همه ی ما درگیر آن خواهیم شد. بنابراین هر سفری توشه لازم دارد، بهترین توشه برای سفر مرگ و آخرت تقواست.
یعنی انجام واجبات، دوری از حرام ها و رعایت اخلاق.
آسانی این سفر بسته به توشه و عملی است که به جا گذاشته شده است. بنابراین به کارهایی که کردید مطمئن نباشید!
این نکته را هم اضافه کنیم که هر قدر به توانید دلبستگی به دنیا را کم کنید، مرگ برایتان آسان تر است و برای به دست آوردن این حالت، باید زیاد یاد مرگ کنید.
(منبع: سوره بقره آیه 197، میزان الحکمه ج 9 ص 254، همان ص 265، غررالحکم ش 8166)
برای عزیز تازه فوت شده حتما نماز میت و نماز شب اول قبر بخوانید که در آرامش روح او موثر است
امید روشن هستم، از سال 96 پا به عرصه سایت گذاشتم. من یکی از علاقمندانِ حوزه سئو هستم و تلاش میکنم با علم سئو مطالب آموزشی بیشتری را در بستر وب منتشر کنم.
امید روشن هستم، از سال 96 پا به عرصه سایت گذاشتم. من یکی از علاقمندانِ حوزه سئو هستم و تلاش میکنم با علم سئو مطالب آموزشی بیشتری را در بستر وب منتشر کنم.
1 دیدگاه
به گفتگوی ما بپیوندید و دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.
حسان